TLDR
Sinds 1 januari 2025 is het handhavingsmoratorium op de Wet DBA opgeheven: de Belastingdienst handhaaft weer normaal op schijnzelfstandigheid.
Modelovereenkomsten: er komen geen nieuwe goedkeuringen meer; bestaande, op 6 sept 2024 geldige modellen mag je gebruiken tot en met 31 dec 2029 – mits de praktijk overeenkomt met het model.
2025 is in de praktijk een overgangsjaar: eerst corrigeren/waarschuwen; vanaf 2026 kunnen boetes volgen bij schijnzelfstandigheid.
Rechters (o.a. Deliveroo-arrest) wegen vooral de feitelijke werksituatie zwaarder dan het papier.
Nieuwe koers (wetsvoorstel VBAR, juli 2025) wil criteria in de wet vastleggen en een minimumuurtarief (indicatief €36 begin 2025; door indexatie ca. €37 per uur medio 2025) als extra bescherming voor laagbetaalde opdrachtnemers. (Let op: voorstel; nog niet van kracht.)
De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) is opnieuw volop in het nieuws. Waar jarenlang nauwelijks gehandhaafd werd, pakt de Belastingdienst vanaf 1 januari 2025 de draad weer op. Dat betekent dat zowel zelfstandigen als opdrachtgevers goed moeten opletten hoe zij hun samenwerking inrichten.
In dit artikel lees je hoe de situatie in 2025 eruitziet, wat de gevolgen zijn voor beide partijen en waar je in de nabije toekomst rekening mee moet houden.
De situatie in 2025
Sinds 2016 bestaat de Wet DBA om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Jarenlang gold er een zogenoemd handhavingsmoratorium: de Belastingdienst keek wel mee, maar legde geen boetes of naheffingen op, behalve bij kwaadwillenden. Dit moratorium is per 1 januari 2025 opgeheven.
Dat betekent concreet dat de Belastingdienst weer actief onderzoekt of zzp’ers echt als ondernemers werken, of in feite als werknemers zouden moeten worden aangemerkt. Daarbij weegt de praktijk zwaarder dan het papier. Het maakt dus niet uit hoe mooi het contract is opgesteld: als een zzp’er feitelijk onderdeel uitmaakt van de organisatie, is er een risico op loondienst.
Modelovereenkomsten: nog bruikbaar, maar beperkt
In het verleden boden modelovereenkomsten een vorm van zekerheid. Nieuwe modellen worden echter niet meer goedgekeurd. Alleen de modellen die vóór 6 september 2024 geldig waren, blijven bruikbaar tot 31 december 2029. Voorwaarde is wel dat de praktijk exact overeenkomt met het model. Afwijken betekent alsnog risico.
Overgangsjaar
2025 is in feite een overgangsjaar. De Belastingdienst geeft bedrijven en zelfstandigen de kans om hun situatie te verbeteren. Wordt er een misstand geconstateerd, dan volgt eerst een waarschuwing en de gelegenheid om dit te herstellen. Vanaf 2026 verandert dit: dan worden naast naheffingen ook boetes opgelegd.
Wanneer is er sprake van schijnzelfstandigheid?
De grens tussen zelfstandig ondernemerschap en loondienst is niet altijd even duidelijk. Toch zijn er duidelijke signalen:
organisatorische inbedding: een zzp’er voert werk uit dat onderdeel is van de kernactiviteiten van de organisatie, en werkt langdurig mee in het team.
gezagsverhouding: de opdrachtgever geeft opdrachten en beoordeelt het werk zoals bij werknemers.
duur en exclusiviteit: langdurige inzet zonder einddatum en met slechts één opdrachtgever is risicovol.
middelen en accounts: de zzp’er gebruikt standaard de laptops, e-mail en systemen van de opdrachtgever.
Een zelfstandige samenwerking is daarentegen veiliger als er sprake is van projectmatige opdrachten met duidelijke deliverables, eigen middelen, en aantoonbaar ondernemersrisico.
Wat zijn de gevolgen voor opdrachtgevers?
Voor bedrijven zijn de risico’s fors. Als de Belastingdienst concludeert dat er sprake is van een verkapt dienstverband, volgt een naheffing van loonheffingen en premies. Vanaf 2026 kunnen daar ook nog boetes bij komen. Daarnaast kan de zzp’er via de rechter een arbeidsovereenkomst claimen, inclusief alle bijbehorende rechten.
Naheffingen van loonbelasting en premies (met terugwerkende kracht vanaf 2025).
Boetes vanaf 2026 als er geen corrigerende stappen worden gezet.
Kans dat de samenwerking door een rechter alsnog als arbeidsovereenkomst wordt gezien.
Wat zijn de gevolgen voor zzp’ers?
Ook zelfstandigen lopen risico. Bij een herkwalificatie naar loondienst verliezen zij hun ondernemersaftrekken en kunnen zij belastingvoordelen moeten terugbetalen. Tegelijkertijd kan het betekenen dat zij achteraf aanspraak maken op werknemersrechten zoals loon doorbetaling of ontslagbescherming.
Verlies van ondernemersaftrekken als de Belastingdienst oordeelt dat er sprake is van loondienst.
Terugvordering van belastingvoordeel en mogelijke claims.
Tegelijkertijd kan dit ook leiden tot het recht op werknemersbescherming (loon, vakantiedagen, ontslagbescherming).
Wat moeten werkgevers in 2025 doen?
Voor opdrachtgevers is 2025 hét jaar om hun processen op orde te brengen.
Inventariseer alle samenwerkingen met zzp’ers en breng de risico’s in kaart.
Toets of er sprake is van gezagsverhouding of inbedding.
Pas opdrachten aan: maak er projectwerk van met duidelijke deliverables en einddata, of overweeg een dienstverband of detachering.
Update contracten en zorg dat afspraken ook in de praktijk worden nageleefd.
Herzie tariefbeleid en houd rekening met het aangekondigde minimumuurtarief (~€37 per uur).
Bouw een dossier op: leg vast welke stappen je neemt om schijnzelfstandigheid te voorkomen.
Wat moeten zzp’ers doen?
Ook zelfstandigen moeten hun ondernemerschap zichtbaar en aantoonbaar maken.
Check je opdrachten: werk je te exclusief en te langdurig voor één klant?
Versterk je ondernemersprofiel: eigen middelen, eigen branding, meerdere klanten.
Zorg voor duidelijke contracten die ook in de praktijk gevolgd worden.
Herzie je tarief: voorkom dat je onder de aangekondigde grens van €37 per uur komt.
Spreid je opdrachten en zorg voor meerdere klanten per jaar.
Communiceer met je opdrachtgever over aanpassingen die nodig zijn.
Zijn er nog sector specifieke aandachtspunten?
IT: langdurig meedraaien in scrumteams is risicovol. Beter: projectopdrachten zoals migraties of audits.
Finance: controller-rollen zijn gevoelig; beter zijn tijdelijke projecten zoals IFRS-implementatie.
Sales & marketing: doorlopende contentfuncties lijken loondienst; campagnegerichte opdrachten zijn veiliger.
HR: structurele HR-adviesrollen zijn riskant; tijdelijke projecten (functiehuis, employer branding) zijn beter.
Wat zijn veelgemaakte fouten?
Vertrouwen op een modelovereenkomst zonder dat de praktijk overeenkomt.
Een zzp’er jarenlang als “tijdelijke kracht” in je team laten meedraaien.
Zzp’ers opnemen in personeelsprocessen (beoordelingsgesprekken, roosters, interne accounts).
Te lage tarieven hanteren waardoor zelfstandigheid betwijfeld kan worden.
Vooruitblik naar 2026
Waar 2025 nog geldt als overgangsjaar, wordt 2026 het jaar van striktere handhaving.
Voor opdrachtgevers
Vanaf 2026 legt de Belastingdienst niet alleen naheffingen op, maar ook boetes bij het structureel overtreden van de regels. Organisaties die nu geen maatregelen nemen, lopen straks dus dubbel risico. Voor bedrijven betekent dit dat het jaar 2025 benut moet worden om hun freelancebeleid te herzien en hun administratie op orde te brengen.
Voor zzp’ers
Zelfstandigen moeten zich realiseren dat vanaf 2026 de ruimte om ‘grijze opdrachten’ te accepteren kleiner wordt. Het is dan extra belangrijk om je te onderscheiden als ondernemer, met meerdere klanten, een duidelijk tarief boven de minimumgrens en een werkwijze die aantoonbaar afwijkt van loondienst. Wie dit niet kan of wil, zal vaker voor een loondienst- of detacheringsconstructie moeten kiezen.
Daarnaast staat er nieuwe wetgeving klaar: de Wet VBAR. Die zal criteria voor zelfstandigheid duidelijker vastleggen en een minimumuurtarief invoeren. Het is dus verstandig om hier nu al rekening mee te houden.
Conclusie
De Wet DBA in 2025 vraagt om actie. Voor opdrachtgevers betekent dit: contracten en processen aanpassen en bewijzen dat er geen sprake is van verkapt dienstverband. Voor zzp’ers betekent het: ondernemerschap aantonen, tarieven op orde hebben en werken vanuit zelfstandigheid.
2025 is hét moment om de samenwerking DBA-proof te maken. Vanaf 2026 wordt het toezicht strenger en de kans op boetes groter. Wie nu handelt, kan straks zonder zorgen blijven samenwerken.
